نێفێرتیتی کێیە؟
نەفەرتیتی ئەو شاژنە میسرییەیە کە بە جوانییەکەی ناوبانگی دەرکردووە، وە زانراوە کە شاژن نێفەرتیتی خاوەنی جوانییەکی ڕەسەن بووە، و پەیکەرێکی هەبووە کە هێمای زۆرێک لە ژنان و چەندین هێڵی جوانکاری مۆدێرنە و زۆرێک لە کۆمەڵگاکانی جیهان وەریانگرتووە شاژن نێفرتیتی وەک هێمای جوانی ڕاستەقینە، هەندێک لە مێژوونووسان ڕایانگەیاندووە کە جوانترین ژنە لە جیهاندا.
خەڵک هەرچییەک لەسەری بڵێن، شتێک ڕاستە، ئەویش ئەوەیە کە هێشتا دوای مردنی و لە ماوەی ژیانی شاژنیدا بە جوانییەکەی ناوبانگی دەرکردووە .
بەڵام مێژوونووسان دەڵێن دەسەڵاتی ئەو سەردەمی گێژاوی بەرفراوانی کولتووری بووە، بەتایبەتی لەبەرئەوەی ئاخناتن پێکهاتەی ئایینی و سیاسیی لە میسر ئاراستە کردبوو لە دەوری پەرستنی خوداوەندی خۆر ئاتێن، نەفەرتیتی بەوە ناسراوە کە پەیکەرێکی بەردی شنی هەیە، کە لە ساڵی ١٩١٣ دۆزرایەوە و بووە هێمایەکی جیهانییە بۆ جوانی و دەسەڵاتی مێینە.
نێفێرتیتی کێیە؟
پوختەیەک لە ژیانی شاژن نەفەرتیتی:
شاژن نێفرتیتی کێیە کە جوانترین ژنە لە جیهاندا؟
شاژن نەفەرتیتی، شاژنی میسر و هاوسەری فیرعەونی میسری ئەخناتەنە، لە سەدەی ١٤ی پێش زایین، و لە سەردەمی هاوسەرەکەیدا پەرستنی عەتن، خوداوەندی خۆر دەرکەوت، و ئەو بەرزکردنەوەی هونەری میسری هەبوو کە بە شێوەیەکی ڕیشەیی جیاواز بوو لە هەر ئایینێکەوە کە پێش ئەو بووبێت، و جەستەی شاژنە نەفەرتیتی یەکێکە لە هێماترین هێماکان ئایکۆنۆگرافی لە میسر.
شاژنە نەفەرتیتی هێمایەکی نایابی شاژنی میسر و ژنە مەزنەکەی شاهانە بوو، هەروەها نازناوی هاوسەری سەرەکی ئەخناتۆنی لێنرا، ئەمەش شێوازی ئایینی لە میسر گۆڕی و مێژوونووسان دەڵێن سەردەمەکەیان دەوڵەمەندترین قۆناغ بووە لە مێژووی کۆنی میسردا ، و مێژوونووسان هەروەها پێیان وایە کە شاژنە نەفەرتیتی بۆ ماوەیەکی کورت دوای مردنی هاوسەرەکەی و پێش هاتنە سەرکاری توتانخامون فەرمانڕەوایی کردووە.
نەفەرتیتی کچی ئای، ڕاوێژکاری باڵای دەوڵەتە کە دوای مردنی پاشا توتانخامون لە ساڵی ١٣٢٣ پێش زایین دەبێتە فیرعەون، ناوی نەفەرتیتیش مانایەکی هەیە کە بریتییە لە “جوانی جوان ئاتن، سەردەمی ژنێکی جوان هاتووە”.
جەستەی نەفەرتیتی کە ئێستا لە مۆزەخانەی بەرلینی نوێ لە بەرلیندایە و ئەم پەیکەرە یەکێکە لە کارە نایابەکانی میسری کۆن و دیزاینەرەکەی پەیکەرتاشی توتمۆسیسە کە پەیکەرەکە لە وەرشەکەیدا دۆزرایەوە، و پەیکەرەکە بەرجەستەی تێگەیشتنەکە دەکات لە میسرییە کۆنەکان کە ڕووخساری واقیعیتر دەردەکەوێت.
سەرچاوە نهێنییەکانی شاژنە نێفێرتیتی:
ئێمە زۆر کەم لەبارەی بنەچەی شاژنە نەفەرتیتی دەزانین، وە میراتێکی جوانی و بەهێزی هەبووە کە تا ئەمڕۆش کاریگەری لەسەر زۆرێک لە زانایان هەیە و هەندێک بەڵگەش هەیە کە خەڵکی شاری ئەخمیمە و کچی بەرپرسێکی باڵایە بە ناوی ئەی ، و تیۆرییەکانی تر پێشنیاریان کردووە کە ئەو لە وڵاتێکی بیانی لەدایک بووە و ڕەنگە سوریاش.
سەبارەت بە بەرواری هاوسەرگیرییەکەی لەگەڵ ئەمینهۆتێپی چوارەم، دیار نییە و ورد نییە، بەڵام زانایان پێیان وایە کە نەفەرتیتی تەمەنی 15 ساڵ بووە کاتێک هاوسەرگیری کردووە، هەروەها پێش ئەوەی ئەخناتۆن تەختی تەخت بگرێتە دەست هاوسەرگیریی کردووە، قسەوباوەڕ هەیە کە لەوانەیە هەیبووبێت هەروەها کوڕێکی لەدایک بووە، دەڵێن کچەکەی ئەنخسێنامون لە کۆتاییدا لەگەڵ براکەی توتانخامۆن هاوسەرگیری کردووە کە فەرمانڕەوای داهاتووی میسر دەبێت.
بەرهەمی هونەری هەن کە ئەمڕۆ دەیبینین وێناکردنی نەفەرتیتی و هاوسەرەکەی ئاخناتن و کچەکانیان، بەرجەستە کراون بە شێوازێکی سروشتی نائاسایی و تاکەکەسی فیرعەونەکانی کۆن.
ماوەی پەرستنی خودای خۆر لە ژیانی نەفەرتیتیدا:
هەردوو نەفەرتیتی و فیرعەون ئەخناتەن ڕۆڵێکی زۆر چالاکیان هەبوو لە دامەزراندنی پەرستنی ئاتەن، هەموو ئەفسانە ئاینییەکان باس لەوە دەکەن کە خوداوەندی ئاتەن، لە خۆردا بەرجەستە بووە، و گرنگترین و تاکە خوداوەند بووە کە شایەنی پەرستن بووە لەو سەردەمەدا لە سنووردارکردنیانەوە لە ڕوانگەیەکەوە، و لێرەدا ئەمینهۆتێپی چوارەم ناوی خۆی گۆڕی بۆ ئاخناتۆن، وەک ڕێزێک بۆ خوداوەندەکە، زانایان پێیان وایە پاشا و شاژن قەشە بوون و تەنها لە ڕێگەی ئەوانەوە هاوڵاتیانی ئاسایی توانیویانە بگەنە ئاتن.
سەبارەت بە نەفەرتیتی، ئەو لەگەڵ بنەماڵەی شاهانە لە شارێکدا دەمایەوە کە بە تایبەتی لەلایەن ئاخناتۆنەوە دروستی کردبوو بە ناوی ئامارنا، ئەم شارەش ئامانجی ڕێزگرتن بوو لە ڕێزگرتنیان، لەو شارەدا چەندین پەرستگای دەرەوە هەبوون، نەفەرتیتی یەکێک بوو لە کاریگەرترین ژنان تا ئێستا، و هاوسەرگیرییەکەی لەگەڵ ئەخناتۆن بوو، بەهیچ شێوەیەک سەرسوڕهێنەرترینە، وەک چۆن داوای یەکسانی دەکرد، لە زۆرێک لە نووسراوەکاندا نەفەرتیتی دەردەکەوێت کە تاجی فیرعەونی لەبەردایە و لە شەڕدا دوژمنەکانی لێدەدات.
جێگەی سەرسوڕمانە کە سەرەڕای ئەم هەموو دەسەڵاتە گەورەیە، نێفرتیتی دوای ١٢ ساڵ لە هەموو نووسراوەکاندا ون بووە و تا ئێستاش هۆکاری دیارنەمانی نەزانراوە، هەندێک زانا هەن کە پێشبینی دەکەن هۆکاری دیارنەمانی ئەو دەگەڕێتەوە بۆ دەستپێکردنی گریمانەکردن ڕۆڵی پیاوێک، لە ژێر ناوی فیرعەون سێمەنخکارێدا شاراوەتەوە، ئەو فەرمانڕەوایەی کە دوای مردنی مێردەکەی هات.
نهێنییەکانی تری نێفێرتیتی بدۆزەرەوە:
لە مانگی ئابی ٢٠١٥، شوێنەوارناسی ئەمریکی نیکۆڵاس ریڤز دۆزینەوەیەکی زۆر گرنگی ئەنجامدا، وەک چۆن توانی بۆ هەمیشە نهێنییەکانی نێفێرتیتی بدۆزێتەوە، دەرگایەکی شاراوەی چوونە ژوورەوە، و ئاماژە بەوە دەکات کە ژوورێکی دیکە لە پشت ئەم دەرگایە هەیە، لێرەشدا ریڤز پێشنیاری کرد کە ئەم گۆڕە دەتوانێت سەر بە نێفەرتیتییە، چونکە تا ئێستا گۆڕەکەی بۆ ماوەیەکی زۆر بە ونبوو دادەنرێت، گرنگترینیان لە دوای دۆزینەوەی گۆڕی توتانخامۆن لەلایەن کارتەرەوە لە ساڵی ١٩٢٢.
نێفێرتیتی کێیە؟
