واتسئاپ
واتسئەپ نەرمەکاڵایەکی ئەمریکییە بەخۆڕاییە، خزمەتگوزاری پەیام ناردنی ناوەندی و پرۆتۆکۆڵی دەنگ لەسەر ئینتەرنێت (VoIP) کە خاوەندارێتی کۆمپانیای مێتا دەکات کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات نامەی کورت و دەنگی بنێرن، پەیوەندی دەنگی و ڤیدیۆیی بکەن، وێنە، بەڵگەنامە، شوێنی بەکارهێنەران، هاوبەش بکەن، و میدیاکانی تر. بەرنامەی WhatsApp client لەسەر ئامێرە مۆبایلەکان کاردەکات بەڵام دەتوانرێت لە کۆمپیوتەرەکانی سەر مێزەوە دەستی پێبگات، بە مەرجێک ئامێری مۆبایلی بەکارهێنەر لە کاتی بەکارهێنانی بەرنامەی سەر مێزەکەدا بە ئینتەرنێتەوە بمێنێتەوە. خزمەتگوزارییەکە داوا لە بەکارهێنەران دەکات ژمارەیەکی مۆبایلی ستاندارد پێشکەش بکەن بۆ ناو تۆمارکردن بۆ خزمەتگوزارییەکە. لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠١٨دا، واتسئەپ ئەپێکی بازرگانی سەربەخۆی بڵاوکردەوە کە ئامانج لێی خاوەن بزنسە بچووکەکان بوو، بە ناوی واتسئەپ بزنس، بۆ ئەوەی ڕێگە بە بازرگانەکان بدات پەیوەندی لەگەڵ ئەو کڕیارانەدا بکەن کە کرێدەری ستانداردی واتسئەپ بەکاردەهێنن.
ئەپڵیکەیشنی کرێدەر لەلایەن کۆمپانیای WhatsApp Inc دروستکراوە. لە ماونتێن ڤیو لە ویلایەتی کالیفۆرنیا کە لە مانگی شوباتی ٢٠١٤ لەلایەن فەیسبووکەوە بە نزیکەی ١٩.٣ ملیار دۆلاری ئەمریکی کڕدرا. تا ساڵی ٢٠١٥ بووە بەناوبانگترین ئەپی نامە ناردنی جیهان، و تا مانگی شوباتی ٢٠٢٠ زیاتر لە ٢ ملیار بەکارهێنەری هەیە لە سەرانسەری جیهاندا، بووەتە ئامرازی سەرەکی پەیوەندی ئەلیکترۆنی لە زۆرێک لە وڵاتان و شوێنەکان، لەوانە ئەمریکای لاتین، کیشوەری هیندستان، و بەشێکی گەورەی… ئەوروپا و ئەفریقا.
واتس ئەپ لە ساڵی ٢٠٠٩ (١٣ ساڵ لەمەوبەر) لەلایەن برایان ئەکتۆنی ئەمریکی و یان کوومی ئۆکراینی (هەروەها بەڕێوەبەری جێبەجێکار) دامەزراوە، کە هەردووکیان پێشتر کارمەندی یاهوو بوون، بارەگا سەرەکییەکەی لە شاری سانتا کلارا لە ویلایەتی کالیفۆرنیایە.
واتسئەپ رکابەری ژمارەیەک خزمەتگوزاری نامە ناردنی ئاسیا دەکات وەک کاکاۆتاک و لاین و ویچات و لە ساڵی ٢٠١٢دا لە واتس ئەپەوە رۆژانە دە ملیار نامە نێردراوە، هەروەها لە مانگی نیسانی ٢٠١٢ دوو ملیار و ئۆکتۆبەری ساڵی رابردووش ملیارێک زیادیکردووە و لە مانگی حوزەیرانی رابردوودا واتس ئەپ لە تویتەر رایگەیاند 13ی ساڵی 2013 كه تۆماره نوێیه‌كانی رۆژانه‌یان گه‌یشتووه‌ته 27 ملیار نامه، هه‌روه‌ها فه‌یسبووك واتس ئه‌پی له 19ی شوباتی 2014 به 19 ملیار دۆلار كڕیوه.
واتسئەپ تەنها بۆ ئایفۆن و بلاکبێری و ئەندرۆید و سیمبیان و ویندۆز فۆن ٧ بەردەستە (و بە شێوەیەکی نافەرمی لەسەر ئایپاد)، هەروەها لەگەڵ پەیوەندییەکانی مۆبایلەکەدا هاوکات دەبێت، بۆیە پێویست ناکات بەکارهێنەر پەیوەندییەکان لە تۆمارێکی جیاوازدا زیاد بکات.
واتسئاپ
ڕێکەوت
2009–2014
واتسئەپ لەلایەن برایان ئەکتۆن یان کۆمەوە دامەزراوە، دوو کەسی پێشووی یاهوو! .
لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٠٩، دوای کڕینی ئایفۆنێک و درککردن بە توانای دروستکردنی ئەپەکان لە ئەپ ستۆر، برایان ئەکتۆن و یان کۆم دەستیان کرد بە سەردانی ئەلێکس فیشمان هاوڕێی کۆوم لە ڕۆژئاوای سان خۆسێ بۆ گفتوگۆکردن لەسەر جۆرێکی نوێی ئەپی نامە ناردن کە “دەوڵەتەکانی تەنیشت” پیشان دەدات ناوی تاکەکان.” ». ئەوان درکیان بەوە کرد کە بۆ ئەوەی بیرۆکەکە بەرەو پێشەوە بچن، پێویستیان بە گەشەپێدەری ئایفۆن دەبێت. فیشمان سەردانی ماڵپەڕی RentACoder.comی کرد، گەشەپێدەری ڕووسی ئیگۆر سۆلۆمنیکۆڤی دۆزیەوە و بە com ناساند.
کۆوم ناوی ئەپەکەی واتس ئەپی ناوە بۆ ئەوەی دەنگەکەی وەک “What’s Up” بێت. لە 24ی شوباتی 2009 دامەزرێنەری کۆمپانیای WhatsApp Inc. لە کالیفۆرنیا. بەڵام کاتێک وەشانە کۆنەکانی واتسئەپ بەردەوام بوون لە تێکچوون، کۆوم بیری لەوە کردەوە وازبهێنێت و بەدوای کارێکی نوێدا بگەڕێت. ئەکتۆن هانی دا “چەند مانگێکی دیکە” چاوەڕێ بکات.
لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٠٩ کۆمپانیای ئەپڵ ئاگادارکردنەوەی پاڵنەرەکانی خستەگەڕ، ئەمەش ڕێگەی بە بەکارهێنەران دا هەست بە فشار بکەن کاتێک ئەپێک بەکارناهێنن. کۆمپانیای کۆم واتس ئەپی گۆڕیوە بۆ ئەوەی کاتێک ستاتۆی بەکارهێنەرێک دەگۆڕێت هەموو کەسێک لە تۆڕی بەکارهێنەر ئاگادار دەکرێتەوە. واتسئەپ ٢.٠ بە پێکهاتەی نامە ناردن بڵاوکرایەوە و ژمارەی بەکارهێنەرانی چالاک لەناکاو زیادی کرد بۆ ٢٥٠ هەزار کەس، هەرچەندە کۆمپانیای ئەکتۆن کار لەسەر بیرۆکەیەکی تری ستارتاپ دەکرد، بەڵام بڕیاریدا پەیوەندی بە کۆمپانیاکە بکات. لە ئۆکتۆبەری ٢٠٠٩، ئەکتۆن پێنج کەسی پێشووی یاهوو قەناعەت پێکرد. بۆ وەبەرهێنانی ٢٥٠ هەزار دۆلار لە بودجەی تۆودا، ئەکتۆن بوو بە هاوبەشی دامەزرێنەر و پشکێکی وەرگرت. بەفەرمی لە یەکەمی تشرینی دووەم بەشداری واتس ئەپ بکە. دوای چەند مانگێک لە قۆناغی تاقیکاریدا، ئەپەکە لە تشرینی دووەمی ٢٠٠٩دا خرایە بازاڕەوە، بە تایبەتی لە ئەپ ستۆر بۆ ئایفۆن. پاشان کۆوم هاوڕێیەکی لە لۆس ئەنجلۆس بەکرێ گرت بەناوی کریس بیڤەر بۆ پەرەپێدانی وەشانی بلاکبێری کە دوای دوو مانگ گەیشتە ئەوێ. لە ساڵی ٢٠١٠دا واتسئەپ چەندین ئۆفەری بەدەستهێنانی لەلایەن گووگڵەوە هەبوو کە ڕەتکرانەوە.
بۆ دابینکردنی تێچووی ناردنی دەقی پشتڕاستکردنەوەی بەکارهێنەران، واتسئەپ لە خزمەتگوزارییەکی بێبەرامبەرەوە گۆڕیوە بۆ خزمەتگوزارییەکی بە پارە. لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ توانای ناردنی وێنە بۆ وەشانی ئای ئۆ ئێس زیادکرا. تا سەرەتای ساڵی ٢٠١١ واتس ئەپ یەکێک بوو لە ٢٠ ئەپی سەرەکی لە ئەپ ستۆر لە ئەمریکا.
لە نیسانی ٢٠١١، کۆمپانیای سیکۆیا کاپیتال نزیکەی ٨ ملیۆن دۆلاری لە زیاتر لە ١٥%ی کۆمپانیاکەدا وەبەرهێنا، دوای چەند مانگێک لە دانوستان لەگەڵ هاوبەشی سیکۆیا جیم گۆتز.
تا مانگی شوباتی ٢٠١٣، واتس ئەپ نزیکەی ٢٠٠ ملیۆن بەکارهێنەری چالاک و ٥٠ کارمەندی هەبوو. سیکۆیا 50 ملیۆن دۆلاری دیکەی وەبەرهێنانی کردووە، واتسئەپیش یەک ملیار و 500 ملیۆن دۆلار بووە. کاتێک لە ساڵی ٢٠١٣دا واتس ئەپ کۆمپانیای سانتا کلارا سکای مۆبیسی بەدەستهێنا کە گەشەپێدەری کۆمپانیای ڤیتۆک بوو کە ئەپێکی پەیوەندی دەنگی و ڤیدیۆییە.
لە پۆستێکی بلۆگدا لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠١٣دا، واتس ئەپ ئیدیعای کردووە کە مانگانە ٤٠٠ ملیۆن بەکارهێنەری چالاک خزمەتگوزارییەکە بەکاردەهێنن.
پەیوەندیدار بە فەیسبووک (٢٠١٤–ئێستا)
لە 19ی شوباتی 2014، تەنها ساڵێک دوای خولێک لە پارەدان بە سەرمایەی مەترسیدار بە بەهای 1.5 ملیار دۆلار، فەیسبووک رایگەیاند کە واتسئەپی بە 19 ملیار دۆلار کڕیوە، کە گەورەترین کڕینی بووە تا ئێستا. لەو کاتەدا گەورەترین کڕینی کۆمپانیا بوو لە مێژوودا کە لەلایەن کۆمپانیاکانەوە پشتگیری دەکرا. سیکۆیا کاپیتال بە نزیکەیی 5000% لە وەبەرهێنانی سەرەتاییدا قازانجی بەدەستهێناوە. فەیسبووک بە ئامۆژگاری لەلایەن کۆمپانیای ئەلین و کۆمپانیاکە، ٤ ملیار دۆلاری بە کاش داوە، ١٢ ملیار دۆلاری پشکی فەیسبووکی داوە، هەروەها (بە ئامۆژگاری مۆرگان ستانلی) ٣ ملیار دۆلاری دیکەی وەک یەکەکانی پشکی سنووردار بەخشی بە دامەزرێنەرانی واتسئەپ برایان ئەکتۆن و یان کوم. دەبوو پشکی کارمەندان لە ماوەی چوار ساڵدا دوای داخستنی تەرخان بکرێت. دوای چەند ڕۆژێک لە ڕاگەیاندنەکە، بەکارهێنەرانی واتسئەپ تووشی لەدەستدانی خزمەتگوزارییەکانیان بوون، ئەمەش بووە هۆی توڕەیی لە سەرانسەری سۆشیال میدیادا.
ئەم دەستکەوتنە بووە هۆی ئەوەی ژمارەیەکی زۆر لە بەکارهێنەران هەوڵ بدەن و/یان بچنە سەر خزمەتگوزارییەکانی تری پەیام. تێلێگرام ئیدیعای کرد کە ٨ ملیۆن بەکارهێنەری نوێی بەدەستهێناوە، لاینیش ٢ ملیۆن بەکارهێنەری نوێی بەدەستهێناوە.
لە پێشکەشکردنێکی سەرەکیدا لە کۆنگرەی جیهانی مۆبایل لە بەرشەلۆنە لە شوباتی ٢٠١٤، مارک زوکەربێرگ، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری فەیسبووک رایگەیاند، کڕینی واتسئەپ لەلایەن فەیسبووکەوە پەیوەندییەکی نزیک بە دیدگای ئینتەرنێت.ئۆرگەوە هەیە. ئەم بابەتە لە TechCrunch سەبارەت بە دیدگای زوکەربێرگ وتی:
وتی بیرۆکەکە بریتییە لە پەرەپێدانی کۆمەڵێک خزمەتگوزاری ئینتەرنێتی بنەڕەتی کە بەخۆڕایی بەکاربهێنرێت – “911 بۆ ئینتەرنێت”. ئەمە دەتوانێت خزمەتگوزاری تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بێت وەک فەیسبووک یان خزمەتگوزاری نامە ناردن یان ڕەنگە گەڕان و شتی تری وەک کەشوهەوا بێت. دابینکردنی کۆمەڵێک لەم خزمەتگوزارییانە بە خۆڕایی بۆ بەکارهێنەران وەک دەرمانێکی دەروازەیی لە جۆرێک کاردەکات – ئەو بەکارهێنەرانەی کە ڕەنگە لەم ڕۆژانەدا توانای کڕینی خزمەتگوزارییەکانی داتا و مۆبایلەکانیان هەبێت نابینن بۆچی پارەی ئەم خزمەتگوزارییە داتایانە دەدەن. ئەمەش هەندێک کۆنتێکستیان پێدەبەخشێت کە بۆچی گرنگن، و ئەوەش دەبێتە هۆی ئەوەی پارە بدەن بۆ خزمەتگوزاری زیاتری وەک ئەم – یان هیوا بەم شێوەیە دەڕوات.
تەنها سێ ڕۆژ دوای ڕاگەیاندنی کڕینی فەیسبووک، کۆوم وتی کار لەسەر ناساندنی پەیوەندی دەنگی دەکەن. هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد، مۆبایلە نوێیەکان لە ئەڵمانیا بە مارکەی واتس ئەپ دەفرۆشرێن و ئامانجی کۆتاییش ئەوەیە لەسەر هەموو مۆبایلە زیرەکەکان بێت.
واتسئاپ
لە مانگی ئابی ٢٠١٤دا، واتس ئەپ بەناوبانگترین ئەپی نامە ناردن بوو لەسەر ئاستی جیهان، کە زیاتر لە ٦٠٠ ملیۆن بەکارهێنەری هەبوو. تا سەرەتای مانگی یەکی ساڵی ٢٠١٥، واتس ئەپ مانگانە ٧٠٠ ملیۆن بەکارهێنەری هەبووە و ڕۆژانە زیاتر لە ٣٠ ملیار نامەی هەبووە. لە مانگی نیسانی ٢٠١٥دا فۆربێس پێشبینی کردبوو کە لە نێوان ساڵانی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٨ پیشەسازی پەیوەندییەکان ٣٨٦ ملیار دۆلار زیانیان پێبگات بەهۆی خزمەتگوزارییەکانی OTT وەک واتس ئەپ و سکایپ. لەو مانگەدا واتس ئەپ زیاتر لە 800 ملیۆن بەکارهێنەری هەبوو. تا مانگی ئەیلولی ٢٠١٥ بەرزبووەوە بۆ ٩٠٠ ملیۆن؛ تا مانگی شوباتی ٢٠١٦، ملیار…
پەیوەندی دەنگی لە نێوان دوو ئەکاونت لە مانگەکانی ئازار و نیسانی ٢٠١٥ بۆ ئەپەکە زیادکرا.
لە ٣٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥، کرێدەری واتسئەپی ئەندرۆید لینکی بۆ خزمەتگوزارییەکی تری نامە ناردنی بەناوی تێلیگرام دروستکرد کە دەتوانرێت کلیک بکرێت و کۆپی ناکرێت. چەندین سەرچاوە پشتڕاستیان کردەوە کە بە مەبەست بووە نەک هەڵە، و کاتێک کۆدی M
